Lammergier

Broedt in hoog gebergte van Zuid-Europa, Afrika, Midden-Oosten en Centraal-Azië.

Lammergier was in het begin van de 20e eeuw als broedvogel in de Alpen uitgeroeid. Ook in andere broedgebieden in Europa (Spanje, Mediterrane eilanden, voormalig Joego-Slavië, Griekenland) en het Midden-Oosten nam het sterk aantal af. Vanaf de jaren 1990 zijn de aantallen echter weer sterk toegenomen door beschermingsmaatregelen in nog bestaande broedgebieden zoals de Pyreneeën (toename van 40 paren in 1984 tot 113 in 2000 en 178 in 2014) en door succesvolle herintroducties in de Alpen. Bij de herintroducties werden vogels gebruikt die in onder meer Wassenaar, Zuid-Holland, werden gekweekt en gemerkt (DB 19: 121-123, 1997). Regelmatig vlogen gemerkte vogels in hun eerste jaren ver noordwaarts en sinds 1997 kwam bijna ieder jaar een exemplaar in Nederland terecht; opmerkelijk genoeg vloog daarvan een aantal weer terug naar de plek in de Alpen waar ze werden losgelaten.

In 2002 werd in Castricum en daarna op Texel een exemplaar gezien zonder merktekens en deze werd aanvaard als een mogelijke dwaalgast van een wilde populatie maar na een herziening in 2013 weer afgevoerd omdat zijn voorkomen paste in het patroon van een toenemend aantal uit gevangenschap afkomstige vogels uit de Alpen (DB 35: 126, 2013). Bovendien was van Lammergier weliswaar bekend dat er vroeger uitwisseling (dispersie) bestond tussen de kolonies onderling (aangetoond met genetisch onderzoek) maar niet dat onvolwassen exemplaren zich ver noordwaarts verplaatsten. Wel zijn er enkele bewijsexemplaren uit de 19e eeuw, toen de Alpenpopulatie nog niet was verdwenen, uit Karlsruhe en Würzburg, midden-Duitsland, en recent kwam informatie beschikbaar over twee balgen van onvolwassen exemplaren in Polen (van 1885/86 en uit het Pools-Tsjechische grensgebied van voor 1831; Stawarczyk et al in Rzadjue ptaki Polski 2017). Na het verdwijnen van de Alpenpopulatie in het begin van de 20e eeuw zijn alleen van midden-Frankrijk enkele noordelijke gevallen bekend (zie DB 27: 195-201, 2005). In Noord-Azië is noordwaartse dispersie over afstanden van meer dan 1000 km aangetoond; met name in de 19e eeuw maar ook recent (DB 35: 134, 2013) is de soort enkele keren aangetroffen in Korea, Mantsjoerije en Siberië.

De geherintroduceerde Alpenpopulatie in Frankrijk, Italië, Oostenrijk en Zwitserland is inmiddels gegroeid tot 47 paren die in 2017 31 jongen grootbrachten waarvan het merendeel in, respectievelijk, Zwitserland en Frankrijk. De in het wild geboren jongen zijn niet gemerkt en kunnen daardoor niet worden onderscheiden van vogels van andere populaties. Met name vanaf 2015 blijkt nu ook een toenemend aantal ongemerkte, in het wild geboren onvolwassen Lammergieren een dispersie over grote afstanden in noord- en noordwestelijke richting te vertonen.

ABvdBerg [2012; 2018]