CDNA Nieuwsberichten

CDNA-mededelingen: Roetvliegenvanger aanvaard als nieuwe soort voor Nederland

21 december 2024  ·  Enno B Ebels

Op 5 oktober 2024 ontdekten Bas van Gennip en Marcel Lakeman in de middag een spannende vliegenvanger in het gebied Ganzenhoek in Meijendel, Wassenaar, Zuid-Holland. De gedachten gingen aanvankelijk uit naar een Bruine Vliegenvanger Muscicapa dauurica (een potentiële nieuwe soort voor Nederland) maar dankzij de vlug verspreide foto’s en enkele hulplijntjes werd snel duidelijk dat het een (in Europa nog zeldzamere) Roetvliegenvanger M sibirica betrof, net als Bruine een dwaalgast uit Oost-Siberië, Rusland. Het nieuws werd verder verspreid en de rest van de middag konden veel twitchers hem in beeld krijgen. De volgende dag was hij aanvankelijk onvindbaar, maar vanaf 12:00 bleek hij toch nog aanwezig en werd hij tot donker gezien. Het geval werd snel na de waarneming ingediend en in twee rondes (een tweede ronde is standaard bij een nieuwe soort voor Nederland) in relatief korte tijd door de CDNA aanvaard als eerste geval voor Nederland. Die snelheid had te maken met het feit dat de determinatie, met name het onderscheid met Bruine en Gestreepte Vliegenvanger M griseisticta (nog nooit in Europa vastgesteld), niet ingewikkeld was en op basis van de goede beschrijving, foto’s en videobeelden snel kon worden afgerond. Verder heeft de soort een duidelijk ‘vagrancy potential’ en is het escaperisico klein (maar zie onder). De timing kwam ook overeen met de weinige eerdere gevallen in Europa. Het enige punt dat ingewikkeld bleek was de leeftijdsbepaling. De vogel zag er ‘adult’ uit, zeker vergeleken met twee eerdere vogels in Europa die nog grotendeels in juveniel kleed waren. Dat late juveniele kleed tijdens de najaarstrek is kenmerkend voor deze soort, al is er wel flinke variatie in de timing en kunnen vogels eind september al zijn doorgeruid, dus een eerstejaars vogel leek aanvankelijk nog een optie. Dankzij onderzoek van Magnus Hellström werd echter duidelijk dat een eerstejaars vogel met zekerheid was uit te sluiten en dat ook zichtbaar was dat hij ouder was dan tweede-kalenderjaar, en dus volledig adult. In een artikel door Magnus geschreven voor Dutch Birding wordt dit binnenkort nader uitgelegd. Er waren twee eerdere gevallen in Europa en het West-Palearctische gebied: een eerstejaars in Höfn, IJsland, op 1-5 oktober 2012 en een eerstejaars op 5-10 oktober 2023 op Herdlevær, Hordaland, Noorwegen, ontdekt door de Nederlandse expat Bert de Bruin, samen met Julian Bell. Daarnaast is er het curieuze geval van een vogel op 16-21 augustus 1982 op Helgoland, Schleswig-Holstein, Duitsland (ringvangst). Deze werd aanvankelijk geaccepteerd als Bruine Vliegenvanger maar jaren later opnieuw geïdentificeerd als Roetvliegenvanger en vervolgens beschouwd als ontsnapte kooivogel, vanwege diverse beschadigingen. De soort was al bekend als extreme dwaalgast op basis van een geval op 28 september 1980 (een dag later verzameld) op Bermuda, aan de (vanuit de broedgebieden en trekroutes geredeneerd) ‘verkeerde’ kant van Noord-Amerika.